De kloof is opeens niet meer weg te denken uit het
debat. We raken niet uitgepraat over de verschillen tussen stad en
land, arm en rijk, volk en elite. Ook op kaarten is er een groeiende
belangstelling voor kloven te zien. Op internet is een trend aan de
gang waarbij amateurs zelfgemaakte kaarten plaatsen op populaire
sites als Reddit. Het zijn steeds meerdere kaartjes bij elkaar
waarop een land of regio is verdeeld langs simpele scheidslijnen. Hier
wonen rustige mensen en hier druktemakers. Hier eten ze graan en hier
rijst. Hier komen toeristen, hier niet.
Het was ontwerper Yanko Tsvetkov die de trend zette met de Atlas of Prejudice uit 2015. Zijn stijl is
overgenomen door andere kaartenmakers, waardoor kloofkaarten direct
herkenbaar zijn aan hun felle kleuren, gescheiden door stippellijnen. Het is puur hobbyisme. De bron van de kaart is het brein van de
maker, die vaak achter een pseudoniem schuilgaat of zelfs helemaal
onvindbaar is. De omschrijvingen bij de kaart zijn soms geestig, soms
flauw, soms ronduit grof en soms totaal onbegrijpelijk voor wie het
afgebeelde land niet goed kent.
Neem de kaartjes van Taiwan. In het noorden houden ze
van zout, in het zuiden van zoet, dat is duidelijk (linksboven).
Andere kaartjes laten zien dat er volgens de maker ‘oude boeren’
wonen in een deel van het land, die ook nog een onverstaanbare taal
spreken. De oostkust van het eiland heeft last van tyfoons, de rest
van fijnstof uit China. Maar wat zijn KaoBei engineers? Nazoekwerk
levert op dat hier de IT-centra van Taiwan liggen en het zo iets als
‘gestresste ingenieurs’ betekent.
Hoe vreemd die kloofkaarten soms ook zijn, toch hebben ze
hun waarde. Ze herinneren eraan dat er door elk land onzichtbare
scheidslijnen lopen.Zet een aantal kaartjes bij elkaar en je krijgt
een aardige indruk van hoe bewoners over elkaar denken en welke
geografische stereotyperingen daarbij horen. Natuurlijk zijn de
kaarten subjectief. Het is niet de bedoeling dat je ze al te serieus neemt. En als een kaart er echt naast zit, is er
altijd nog het zelfreinigend vermogen van de internetgemeenschap.
Dan kan de maker rekenen op reacties of komt er een verbeterde of
nieuwe versie. Zo blijft de kloof tussen 'flauwekul' en 'interessant' ook weer binnen de perken.
Verschenen in Geografie, maart 2018
Een verzameling kloofkaarten is te vinden op https://www.vividmaps.com/category/mapping-stereotypes
