Ruim anderhalf
jaar geleden maakte ik een wandeling door de metrobuis van de toekomstige
Noord/Zuidlijn in Amsterdam (eerste rit: 2017, hopelijk). Een bijzondere
ervaring om kilometers onder de stad te lopen. Het verraste me hoe bochtig het traject was. Blijkbaar was ik onbewust gaan denken dat metro's kaarsrecht lopen, omdat ze er op de kaart altijd zo uitzien. De schuld van Harry
Beck, die in 1933 de London Tube Map ontwierp. Beck begreep dat een metrokaart
aan andere eisen moet voldoen dan een normale kaart. Daarom veranderde hij de
oude Londense metrokaart - die door alle uitbreidingen steeds
ondoorgrondelijker was geworden - in een abstracte afbeelding waarop de reiziger
alleen het meest noodzakelijke kreeg te zien. Alle metrolijnen staan in een
hoek van 45 of 90 graden op elkaar en de afstand tussen de stations lijkt op
elke lijn even groot.
Het ontwerp
van Beck is nog altijd de standaard voor metrokaarten over de hele wereld. De
Londense kaart staat bij designers voor helderheid en abstracte eenvoud. Maar
de regel less is more gaat niet altijd op. In Madrid ging het mis toen
in 2007 een kaart werd geïntroduceerd waarop alleen nog verticale en
horizontale lijnen waren te zien. Eenvoudiger kan niet, zou je denken, toch
brak er een storm los omdat veel Madrilenen de kaart onoverzichtelijk en lelijk
vonden. In 2013 stapte de stad weer over op het oude model.
Zelf merk ik
dat ik een voorkeur heb voor minder abstracte, meer 'geografisch correcte'
kaarten waarop je nog een beetje kunt zien hoe de stad bovengronds in elkaar
zit. Is dat de beroepsdeformatie van een geograaf? Niet helemaal, gelukkig,
want ook experts zeggen dat er meer diversiteit in metrokaarten mag komen. De
Londense kaart wordt te vaak klakkeloos geïmiteerd, vindt Max Roberts,
psycholoog aan de Universiteit van Essex en gespecialiseerd in de manier waarop
mensen informatie verwerken. Elk metronetwerk zou op zoek moeten naar een eigen
kaart. Dat kan ook een kaart zijn die de reiziger meer houvast geeft aan
bovengrondse herkenningspunten. Of een kaart met gekromde of vloeiende lijnen
in plaats van rechte. Op zijn website Tubemapcentral laat Roberts
voorbeelden zien van door hem zelf gemaakte alternatieven, waaronder een
elegante kaart van de Milanese metro met vloeiende lijnen. Ook een soort
spaghetti, maar dan met een maximum aan inzichtelijkheid. Het bewijst dat
metrokaarten er niet hoeven uit te zien als een computerspelletje uit de jaren
negentig. Ze mogen een eigen karakter hebben, en ze mogen zelfs mooi zijn.
Kijkt u mee, GVB en RET?
 |
| De London Tube Map van Harry Beck uit 1933 |
 |
| Voorstel van Max Roberts voor de metro van Milaan |
 |
| De officiële Milanese metrokaart |
 |
| De gewraakte Madrileense kaart uit 2007 |
Verschenen in Geografie, maart 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten